NGUYỄN BỈNH KHIÊM

(1491 - 1585 ; hiệu Bạch Vân Cư sỹ , Tuyết Giang Phu Tử) Lẳng lặng ngồi nghe sấm trạng Trình Một người hiểu thái ất thần kinh Trịnh tỳ câu huấn mà yên vị Nguyễn nép lời răn đã thể mình Đức thánh tiền nhân còn trọng vọng Ngôn huyền hậu thế nỡ khi khinh!? Biển đông vạn dặm dang tay giữ Nước Việt muôn thu hưởng thái bình Tương truyền, ông là người đã đưa ra lời khuyên giúp các nhà Nguyễn, Mạc, Trịnh, Lê. Khi Nguyễn Hoàng sợ bị anh rể Trịnh Kiểm giết, ông khuyên nên xin về phía nam với câu Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung thân (có tài liệu viết là khả dĩ dung thân) nghĩa là Một dải Hoành Sơn có thể dung thân lâu dài. Nguyễn Hoàng nghe theo và lập được nghiệp lớn, truyền cho con cháu từ đất Thuận Hoá. Lúc nhà Mạc sắp mất cũng sai người đến hỏi ông, ông khuyên vua tôi nhà Mạc Cao Bằng tuy thiển, khả diên số thể (tức Cao Bằng tuy nhỏ, nhưng có thể giữ được). Nhà Mạc theo lời ông và giữ được đất Cao Bằng gần 80 năm nữa. Đối với Lê - Trịnh, khi vua Lê Trung Tông chết không có con nối, Trịnh Kiểm định thay ngôi nhà Lê nhưng còn sợ dư luận nên sai người đến hỏi ông. Ông nói với chú tiểu, nhưng thực ra là nói với bề tôi họ Trịnh: Giữ chùa thờ Phật thì ăn oản (ý nói giữ là bề tôi của các vua Lê thì lợi hơn). Trịnh Kiểm nghe theo, sai người tìm người tôn thất nhà Lê thuộc chi Lê Trừ (anh Lê Lợi) đưa lên ngôi, tức là vua Lê Anh Tông. Họ Trịnh mượn tiếng thờ nhà Lê nhưng nắm thực quyền điều hành chính sự, còn nhà Lê nhờ họ Trịnh lo đỡ cho mọi chuyện chính sự, hai bên nương tựa lẫn nhau tồn tại tới hơn 200 năm. Bởi thế còn có câu: Lê tồn Trịnh tại, Lê bại Trịnh vong. Biển đông vạn dặm dang tay giữ Nước Việt muôn thu hưởng thái bình Một trong những lời sấm của trạng Trình từ năm 1519 đến 2019 sẽ tròn 500 năm.